Spieren opbouwen - de belangrijkste tips en trucs
Hoe werkt spieropbouw eigenlijk?
Als het gaat om spieropbouw, spreekt men meestal van spierhypertrofie. Dit verwijst naar de groei van weefsel en organen. Spieropbouw verwijst daarom naar de ontwikkeling en toename van skeletspieren, die specifiek kunnen worden bevorderd door hypertrofietraining. Spiervergroting is het primaire doel van spieropbouw. Spieropbouw is een adaptieve reactie van het menselijk lichaam. Dit gebeurt wanneer een spier vermoeid raakt tijdens een intensieve trainingssessie. Dit veroorzaakt schade aan de spier, die vervolgens wordt hersteld en tegelijkertijd versterkt, d.w.z. tijdens de groei. Dit wordt ook wel supercompensatie genoemd. Spieractiviteit heeft altijd een bepaalde prikkel (stimulusdrempel) nodig om de spier te laten groeien. Anders kan de spier niet vermoeid raken en dus niet sterker of voller worden. Pas wanneer de spier schade oploopt, komt supercompensatie in beeld. Om een spier blijvend te stimuleren tot groei, moet je hem continu belasten, iets waar de spier niet op is voorbereid (principe van progressieve overbelasting).
Wat zijn de drie soorten spierhypertrofie?
Naast de vele trainingsmethoden moet je ook kijken naar de structuur van het spierweefsel om de juiste oefeningen of het juiste trainingsplan voor jou te vinden.
- Echte spieropbouw: sarcomeerhypertrofie. Tijdens intensieve training ontstaan kleine blessures (microtrauma's) in de sacomeren. Sacomeren zijn de individuele contractiele eiwitstructuren in de spiervezels. Na de training komt men in de zogenaamde regeneratiefase. Dit is wanneer het lichaam de beschadigde eiwitstructuren vervangt en nieuwe sacomeren aan de oude toevoegt. Bij continue training ontstaan er steeds meer nieuwe sarcomeren, die met elkaar kunnen verbinden en zo nieuwe myofibrillen kunnen vormen – de individuele contractiele, d.w.z. contractiele draden van een spiervezel. Daarom wordt het ook wel "myofibrillaire hypertrofie" genoemd. Dit type hypertrofie ontstaat alleen als gevolg van training met zware gewichten, en komt daarom bijvoorbeeld voor bij gewichtheffers. Het gaat van nature gepaard met een toename van kracht, naarmate het aantal contractiele elementen, d.w.z. sarcomeren, toeneemt.
- Meer pomp: Sarcoplasmatische hypertrofietraining. Hierbij worden geen nieuwe eiwitstructuren gevormd; alleen de hoeveelheid halfvloeibaar plasma in de spiervezel neemt toe. Glycogeen en het water dat het bevat, zijn verantwoordelijk voor de toename van de spierdikte. Dit type spiergroei versterkt het uithoudingsvermogen tijdens de training. Een deel van de spiermassa van bodybuilders is gebaseerd op sarcoplasmatische hypertrofie, wat verklaart waarom hun kracht in de overgrote meerderheid van de gevallen niet overeenkomt met hun enorme spiermassa. Hoewel elite bodybuilders meer spiermassa hebben dan elite gewichtheffers of powerlifters, hebben ze aanzienlijk minder maximale kracht. De reden hiervoor ligt in een andere trainingsaanpak: bodybuilders doen weinig of geen maximale krachttraining en richten zich in plaats daarvan op langere sets met overeenkomstig minder gewicht: doorgaans worden er 8 tot 15 herhalingen uitgevoerd. Dit type training put de glycogeenvoorraden in de spieren grotendeels uit. Tijdens de herstelfase worden deze voorraden vervolgens aangevuld en licht verhoogd.
- De joker: Activering van satellietcellen. Het is mogelijk om onderontwikkelde spiercellen te activeren en op te bouwen door training. Deze spierstamcellen bevinden zich aan de rand van de spier, daarom worden ze ook wel satellietcellen genoemd. Hoe meer spiercellen er actief zijn in de spier, hoe volumineuzer en plastischer deze wordt. Hypertrofie: De spier wordt groter door meer voedingsstoffen en water op te slaan. Het gebruik van creatine kan dit proces versterken. Daarnaast worden er nieuwe contractiele eiwitstructuren gevormd, waardoor de kracht na verloop van tijd toeneemt. Dit gebeurt echter alleen met een dieet rijk aan eiwitten en calorieën. Trainen tot spierfalen is de belangrijkste factor gebleken bij spieropbouw. Dit betekent dat je met relatief lichte gewichten kunt trainen die je spieren pas na 20 tot 30 herhalingen volledig vermoeien. Volgens de nieuwste studies levert dit type training dezelfde spiergroei op als zwaardere krachttraining met 8 tot 15 herhalingen. De krachttoename is echter aanzienlijk lager als je kiest voor de lichtere gewichten.
Hoe lang duurt het om spieren op te bouwen?
In de eerste weken of maanden ervaren beginnersspieren volledig nieuwe spanningen, omdat het zenuwstelsel van het lichaam zich aanvankelijk probeert aan te passen, wat resulteert in een betere benutting van de bestaande spiermassa. In die zin kan men zeggen dat spieren met het juiste spiervolume en de juiste trainingsparameters kracht opbouwen, en de spiermassa langzaam maar zeker meegroeit. Pas wanneer het lichaam de eisen van krachttraining niet meer alleen door zenuwaanpassing aankan, begint het nieuwe spiermassa op te bouwen. Om echt zichtbare spieren op te bouwen, moet je rekenen op een periode van drie tot zes maanden. Spieren groeien echt alleen snel bij mensen die training en voeding met veel discipline benaderen. Zo kan een zeer ongetrainde jongeman in een ideaal scenario in zijn eerste trainingsjaar enkele kilo's spiermassa opbouwen; hoeveel precies hangt af van verschillende factoren. In het tweede trainingsjaar zal het in totaal slechts zes kilo zijn, in het derde jaar drie, enzovoort.
Tips voor effectieve spieropbouw - het juiste trainingsplan
- Varieer je oefeningen - De spiervezels in je spieren lopen niet allemaal in dezelfde richting. Om alle vezelbundels te stimuleren, moet je niet altijd dezelfde basisoefeningen voor één spier doen. Varieer je trainingen! Combineer daarom verschillende variaties tijdens het trainen met gewichten, zoals verschillende greepposities. Zo groeit de hele spier echt. Vooral grote spieren (zoals de borstspieren) moeten tijdens krachttraining aan verschillende prikkels worden blootgesteld.
- Warming-up - Een warming-up voor elke training is een absolute must! Goed opgewarmde gewrichten en spieren reageren beter op prikkels en zijn veel soepeler. Bovendien is de kans op blessures tijdens een intensieve training kleiner.
- Regelmatige verhogingen voor succesvolle spieropbouw - Pure spiertraining kan eenvoudig, maar ook ingewikkeld zijn. Een sleutel tot succes bij spieropbouw is het regelmatig verhogen van de kracht van individuele spiergroepen.
- Motivatietools - Regelmatig trainen is erg belangrijk voor spieropbouw. Gebruik daarom alles wat je kunt om je innerlijke demonen te verdrijven. Denk hierbij aan het luisteren naar muziek, trainen met een trainingspartner (indien nodig), het updaten van foto's en een consistent trainingsschema.
- Geen of weinig alcohol - Alcohol heeft verschillende schadelijke effecten op de spieropbouw. Het remt onder andere je stofwisseling en verhindert de aanmaak van groeihormonen in je lichaam. Bovendien bevatten alcoholische dranken vaak veel calorieën. Alcoholvrij bier is daarentegen niet schadelijk, ook al is de isotone werking ervan niet echt bewezen.
Spieropbouw en -herstel - Hoe helpt regeneratie bij hypertrofietraining?
Spieren worden niet opgebouwd tijdens krachttraining, maar erna. Dit betekent dat je je spieren uitput als je correct traint. Tijdens de training zelf wordt er geen nieuw weefsel opgebouwd; integendeel, eiwitstructuren worden eerst afgebroken. De spieropbouw komt pas na de training op gang: het lichaam bouwt de beschadigde structuren opnieuw op en vormt vervolgens een aantal nieuwe, mits je het voldoende tijd geeft en niet te snel weer traint. Met een optimaal trainingsprogramma dat het principe van "progressieve overbelasting" hanteert, stimuleer je een spier altijd precies op het moment dat de supercompensatie, oftewel de spiergroei als gevolg van de laatste training, haar hoogtepunt heeft bereikt. Dit betekent voor iedereen die spiermassa wil opbouwen: zonder voldoende hersteltijd tussen trainingen kan het lichaam niet supercompenseren, omdat er te snel verdere weefselschade optreedt. Het resultaat: de spieropbouw verloopt onnodig traag, stagneert of slaat in het ergste geval zelfs om in systematisch spierverlies. Natuurlijk moet je niet te lang "herstellen", want te lange inactiviteit vreet ook spiermassa.
Spieropbouw en voeding
Voeding speelt ook een belangrijke rol bij spieropbouw. Je lichaam heeft voldoende koolhydraten en de juiste voedingsstoffen nodig om spieren op te bouwen. Ze vervullen verschillende functies in het lichaam:
- Eiwitten: Eiwitten dienen als vezels voor het lichaam. Een evenwichtig dieet met verse vis, mager vlees, magere melk, peulvruchten, eieren en noten levert je gezonde eiwitten. Je kunt je lichaam ook ondersteunen met bijvoorbeeld eiwitshakes. Gebruik supplementen alleen als aanvulling op een natuurlijke en evenwichtige voeding.
- Koolhydraten: Koolhydraten voorzien je lichaam van de energie die het nodig heeft voor krachttraining en spieropbouw. Als je niet genoeg koolhydraten binnenkrijgt, zal je lichaam hier moeite mee hebben. Zorg ervoor dat je dieet veel volkorenproducten bevat, evenals rijst, havermout, aardappelen en veel groenten.
- Vetten: Vet is ook een belangrijke energiebron. Je lichaam heeft deze voedingsstof nodig voor de belangrijke vitamines A, D, E en K. Onverzadigde vetten uit planten en vis, zoals omega 3-vetzuren, behoren tot de goede en gezonde vetten. Ze zijn gemakkelijker te verteren en enorm belangrijk voor je stofwisseling en hormoonproductie.
Welke factoren beïnvloeden spieropbouw?
Hoe snel en hoeveel spiermassa iemand kan opbouwen, hangt af van de volgende factoren:
- Leeftijd: Niemand kan zo snel nieuwe spiermassa opbouwen als jonge mannen tussen de 15 en 25 jaar, omdat hun testosteronspiegel dan het hoogst is. Jonge vrouwen zijn ook beter af dan oudere vrouwen, omdat het herstel van training langer duurt naarmate ze ouder worden. De exacte leeftijd waarop men met krachttraining moet beginnen, is zeer individueel en hangt af van de mate van volwassenheid van het individu; de groei moet echter voltooid zijn. Veel succesvolle krachtsporters en bodybuilders begonnen al op zeer jonge leeftijd met trainen.
- Hormonale omgeving: Testosteron speelt een belangrijke rol bij spieropbouw, waardoor mannen over het algemeen sneller en meer spieren opbouwen dan vrouwen. De testosteronspiegel wordt echter niet alleen gereguleerd door leeftijd; ook slaapvolume, stress, regelmatige krachttraining en andere factoren spelen een rol. Naast testosteron hebben ook andere hormonen een positief effect op spieropbouw, zoals insuline en groeihormoon.
- Genen: Elk lichaam is uniek samengesteld, waardoor sommige mensen beter geschikt zijn om spieren op te bouwen dan anderen. Bovendien heeft iedereen een andere verdeling van witte en rode spiervezels. Over het algemeen geldt: hoe meer witte, snel samentrekkende spiervezels iemand heeft, hoe meer spiermassa hij of zij kan opbouwen ("sprintertype"). Aan de andere kant hebben mensen met een relatief hoog aantal rode spiervezels meer kans om het "marathontype" te zijn en zullen ze moeite hebben met spieropbouw.
- Anabole steroïden: Als anabole steroïden niet effectief waren, zouden ze niet als "prestatiebevorderende middelen" op de dopinglijst staan. Feit is: er zijn talloze chemische hulpmiddelen die de spiergroei aanzienlijk versnellen en er bovendien voor zorgen dat de te bereiken spiermassa de natuurlijke niveaus ver overtreft. Daarom is een gezonde dosis scepsis altijd op zijn plaats bij krachttraining, fitness en bodybuilding. Onder geen beding mag men zijn eigen vooruitgang meten met die van anderen die, gezien hun zeer slanke maar extreem gespierde lichaam, mogelijk niet "natuurlijk" zijn, zoals ze in de sportwereld zeggen.
De noodzakelijke mindset voor spieropbouw
Mensen die er niet in slagen spieren op te bouwen, falen in zichzelf. Er zijn verschillende mindsets.
- Gericht - Spieropbouw is een langdurig, complex en soms pijnlijk proces, en is niet "leuk" in de traditionele zin van het woord. Als je iemand bent die van een speelse benadering van trainen houdt en deelneemt aan groepen of clubs, zul je waarschijnlijk moeite hebben met systematische krachttraining, regelmatig en over een langere periode. Natuurlijk zullen de oefeningen en trainingsschema's van tijd tot tijd variëren, maar er bestaat niet zoiets als verrassing, drama, euforie of teamspirit bij spieropbouwtraining. Mensen die succesvol zijn in bodybuilding of fitnesstraining halen hun motivatie grotendeels uit zichzelf en accepteren dat de vooruitgang erg langzaam gaat. Ze waarderen ook de sterke structuur van hun dagelijkse routine, die een onvermijdelijk onderdeel is van krachttraining, en zien dit niet als een beperking.
- Prestaties - Zelfs "lichte krachttraining", die pas wordt uitgevoerd als de spieren uitgeput zijn, leidt tot kracht- en spiergroei. Qua effectiviteit kan het echter niet tippen aan de aanpak die de meeste bodybuilders en fitnessatleten volgen: trainen tot spierfalen, oftewel tot de tijdelijke vermoeidheid van de spieren. Tijdens dit type training wordt het glycogeen in de spiercellen omgezet in energie zonder gebruik van zuurstof, een proces dat melkzuur (lactaat) veroorzaakt. Het bijbehorende merkbare branderige gevoel in de spieren, evenals het trillen tijdens de laatste herhalingen van een set, moet worden nagestreefd als je spiergroei optimaal wilt stimuleren. Spieropbouwtraining kan daarom soms pijnlijk zijn en je moet jezelf erdoorheen slepen. De beloning is vaak hevige spierpijn – wat betekent dat je de komende dagen nog steeds pijn hebt.
- Gefocust - Iedereen die al langere tijd krachttraining doet, weet dat er verschillende kwaliteiten zijn van "spiergevoel". Wanneer je tijdens een oefening een goed spiergevoel krijgt, kun je de werkende spieren duidelijk voelen, wat vrijwel zeker garandeert dat de oefening effect zal hebben en een groeistimulus zal veroorzaken. De basis moet altijd liggen in het met voldoende intensiteit trainen van elke spiergroep, wat mogelijk is met zowel basisoefeningen als isolatieoefeningen. Vooral beginners weten vaak niet precies welke spieren ze tijdens een oefening moeten uitdagen, of ze kunnen de spieren niet specifiek met hun zenuwen aansturen, waardoor ze niet goed werken. Het resultaat: ze voeren een oefening op de een of andere manier uit, maar creëren geen effectieve groeistimulus voor de spieren die ze trainen. Vaak is de reden dat het gewicht te zwaar is: om het gebrek aan kracht te compenseren, gebruiken ze momentum of andere spieren, en worden de resultaten niet behaald. Om tijdens elke training een goed spiergevoel te krijgen, heb je niet alleen kennis van anatomie en een goed lichaamsbewustzijn en coördinatie nodig, maar vooral ook concentratie op de training. Als je de beste resultaten wilt behalen, kun je het beste de rest van je leven buiten de deur van de sportschool laten terwijl je traint.
- Georganiseerd - Als je effectieve spieropbouw wilt bereiken, moet je zoveel dingen regelen dat het doel een aanzienlijke impact heeft op je dagelijks leven. Je moet elke dag met veel dingen rekening houden: je training plannen, je apparatuur bij elkaar houden, boodschappen doen, maaltijden bereiden, de tijd ervan bijhouden, vooruit koken en meenemen, zorgen voor een actieve herstelperiode, enzovoort. Je zult snel merken: trainen zelf is de minste uitdaging in het spieropbouwproces. Zonder organisatietalent komt het hele proces snel tot stilstand.
Wat helpt jou echt om snel spieren op te bouwen?
Natuurlijk zijn er ook hulpmiddelen die de spiergroei versnellen of de spierdefinitie verbeteren. Hieronder vallen uiteraard ook niet-aanbevolen middelen zoals anabole steroïden. Deze kunnen weliswaar een krachtig effect hebben op de spiergroei, maar hebben ook tal van en soms zeer gevaarlijke bijwerkingen. Beginners moeten deze absoluut mijden om schade op de lange termijn te voorkomen. Alleen professionals en onder toezicht van artsen en coaches gebruiken middelen om mee te kunnen doen aan de top van de bodybuilding. Gezondheid moet voorop staan, vooral voor jongere atleten en beginners. Sterker nog, bij Muscle Lab bieden we talloze producten en supplementen aan die de spiergroei op verschillende manieren ondersteunen en stimuleren. Denk hierbij aan spieropbouwers, natuurlijke spieropbouwers, weight gainers, koolhydraten en producten ter ondersteuning van de cyclus.